Zaburzenia snu - kiedy problem, a kiedy choroba?

Spis treści:

1. Jak rozpoznać chorobliwą bezsenność?
2. Podział bezsenności
3. Bezsenność przygodna
4. Bezsenność krótkotrwała
5. Bezsenność przewlekła
6. Skutki bezsenności przewlekłej
7. Co robić gdy bezsenność jest już chorobą?

W zależności od czasu trwania bezsenności rozpoznaje się:

• bezsenność przygodną, która trwa kilka dni,
• bezsenność krótkotrwałą, która trwa do trzech tygodni,
• bezsenność przewlekłą, która trwa przynajmniej cztery tygodnie.

Rozpowszechnienie zaburzeń snu jest znaczne, procentowo bezsenność chorobowa sięga 35%, natomiast hipersomia, czyli nadmierna senność zgłaszana jest przez około 7,1% populacji.

Zaburzenia snu często są ignorowane lub nierozpoznawane, zwykle zmagają się z nimi osoby starsze, po 65 roku życia. Przyczyny dotyczą obecności chorób somatycznych, psychicznych lub stosowania leków i nadmiernego spożywania alkoholu.

Problemy ze snem obejmują:

• trudności z zasypianiem
• zbyt krótki lub przerywany snem
• zbyt wczesne budzenie się

Jak rozpoznać chorobliwą bezsenność? 

Warunkiem rozpoznania są objawy występujące w ciągu dnia, w szczególności zalicza się do nich senność i zmęczenie. W bezsenności przewlekłej, pojawia się pogorszenie sprawności psychomotorycznej i obniżenie nastroju.

Podział bezsenności 

W zależności od czasu występowania trudności ze snem wyróżnia się:

• dyssomie, czyli pierwotne zaburzenia snu i czuwania 
• parasomie, czyli niepożądane zjawiska okresowo występujące podczas snu 
• zaburzenia snu wtórne

Bezsenność przygodna 

Zazwyczaj spowodowana jest pracą zmianową i zaburzeniem rytmu dobowego. Zdarza się przy przekroczeniu stref czasowych. Jest fizjologiczną reakcją zdrowych ludzi na stres i i przeżyte wydarzenia.

Bezsenność krótkotrwała 

Zazwyczaj trwa do 4 tygodni i spowodowana jest, podobnie jak bezsenność przygodna, stresem, problemami zawodowymi, szkolnymi lub rodzinnymi. Wywołać mogą ją także infekcje i dolegliwości bólowe.

Bezsenność przygodna i krótkotrwała traktowana jest jako przejściowy problem, jednak brak snu, który dokucza zbyt długi czas, najczęściej około miesiąca lub dłużej staje się już uporczywą dolegliwością, wymagąjącą konsultacji lekarskiej i odpowiedniego leczenia.

Bezsenność przewlekła 

Bezsenność przewlekła charakteryzuje się sennością w ciągu dnia, zmęczeniem, pogorszeniem sprawności psychomotoryczne i obniżeniem nastroju. Może być pierwotna lub wtórna.

Pierwotna spowodowana jest endogennymi nieprawidłowościami generowania snu. Zazwyczaj zaczyna się nagle, pod wpływem silnego czynnika stresującego. Towarzyszy jej pogorszenie zdrowia fizycznego i psychicznego. Często obserwuje się epizody dusznicy bolesnej oraz zaburzeń psychicznych, głównie afektywne.

Wtórna pojawia się w schorzeniach psychicznych, somatycznych, w wyniku działania lub odstawienia substancji psychoaktywnych.

Skutki bezsenności przewlekłej 

Niedostateczna ilość snu utrzymująca się przez dłuższy może mieć negatywne konsekwencje nie tylko dla osób chorych, ale także bliskich, rodziny, współpracowników i przyjaciół. Pogarsza się jakość życia, zwiększa sią prawdobodobieństwo wypadku.

Co robić gdy bezsenność jest już chorobą? 

Podstawową formą leczenia bezsenności jest terapia poznawczo-behawioralna, która obejmuje skrócenie czasu snu i kontrolę bodźców. Technika redukcji snu polega na skracaniu czasu spędzanego w łóżku. Stopniowo, tak aby tylko nieznacznie przekraczał on czas snu. Pozostały czas doby należy spędzać aktywnie poza łóżkiem, zwiększając tym samym biologiczną potrzebę snu.

Technika kontroli bodźców sprowadza się do przestrzegania następujących zaleceń:

• wieczorem kładź się spać, tylko jeżeli czujesz się senny 
• używaj łóżka tylko do snu, inne rodzaje aktywności – jak czytanie, oglądanie telewizji, jedzenie należy wykonywać poza łóżkiem
• jeśli nie możesz zasnąć lub po przebudzeniu powrócić do snu w ciągu 20 minut, wyjdź z łóżka i udaj się do innego pomieszczenia, do łóżka wróć dopiero wtedy, gdy znowu poczujesz się senny
• unikaj drzemek w trakcie dnia

Leczenie farmakologiczne stosuje się jedynie w przypadku bezsenności przygodnej i krótkotrwałej.