Zawroty głowy – obwodowe uszkodzenia układu równowagi

Objawy zawrotów głowy

Zawroty głowy są objawem zaburzeń któregokolwiek z elementów układu równowagi, składającego się z układu przedsionkowego, pola korowego w dolnej części zakrętu zaśrodkowego oraz układu móżdżkowego, narządu wzroku i czucia proprioceptywnego. Układ równowagi obejmuje zatem część obwodową (przedsionek i nerw przedsionkowy) oraz ośrodkową (wyżej położone struktury) lub część błędnikowa i pozabłędnikową.

Najczęściej zawroty głowy klasyfikowane na układowe (vertigo) i nieukładowe (dizziness). Pierwsze z wymienionych odnoszą się do subiektywnego wrażenia ruchu własnego ciała lub otoczenia, często odczuwanego jako wirowanie. Znacznie częściej jednak chorzy podają mniej precyzyjne dolegliwości, odpowiadające pojęciu nieukładowych zawrotów głowy. Są to: uczucie braku równowagi, chwiania się, ciemnienia przed oczami, dezorientacji, falowania podłoża, kołysania, omdlewania, pływania, przechylania, pustki w głowie, skręcania, staczania, unoszenia się, wirowania, zamglenia widzenia. Najczęściej, choć nie zawsze, zawroty o typie układowym związane są z zaburzeniami obwodowej części układu równowagi, podczas gdy nieukładowe z częścią ośrodkową.

W zależności od przyczyny leżącej u ich podłoża, zawroty głowy można podzieli na cztery grupy związane z:

1) Obwodowym uszkodzeniem układu przedsionkowego:

• Westybulopatia obwodowa (w tym zapalenie błędnika, zapalenie nerwu przedsionkowego, ostra i nawracająca westybulopatia obwodowa).
• Łagodne położeniowe zawroty głowy.
• Choroba Ménière’a.
• Pourazowe zawroty głowy.
• Ototoksyczne działanie substancji, m.in. leków.
• Inne ogniskowe schorzenia narządu przedsionkowego (miejscowe zakażenia bakteryjne, zwyrodnienie komórek rzęskowych, kamica osklepka, otoskleroza, guzy n. VIII,  uszkodzenie naczyniowe).

2) Ośrodkowymi schorzeniami neurologicznymi:

• Niedokrwienne uszkodzenie pnia mózgu i móżdżku (udar, TIA).
• Choroby demielinizacyjne.
• Guzy kąta mostowo-móżdżkowego.
• Neuropatie nerwów czaszkowych (uszkodzenie n. VII izolowane lub związane z chorobami układowymi).
• Miejscowe, wewnętrzne uszkodzenia pnia mózgu (guzy, malformacje tętniczo-żylne).
• Inne zmiany patologiczne w obrębie tylnego dołu czaszki (krwiaki, guzy móżdżku).
• Padaczka.
• Migrena.
• Dziedziczne schorzenia rodzinne (np. zwyrodnienie rdzeniowo-móżdżkowe).

fot. panthermedia

3) Zaburzeniami ogólnoustrojowymi

• Leki ( m.in. przeciwdrgawkowe, nasenne, przeciwnadciśnieniowe, przeciwbólowe, uspokajające).
• Alkohol.
• Stany przedomdleniowe, wahania ciśnienia tętniczego (niedociśnienie ortostatyczne, nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca).
• Zaburzenia endokrynologiczne (m.in. cukrzyca, niedoczynność tarczycy).
• Choroby naczyń (m.in. miażdżyca, zapalenia tętnic, polekowe).
• Choroby zakaźne (infekcje układowe, ale również zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych).
• Inne choroby  układowe (m.in. hipoglikemia, niedokrwistość, policytemia, dysproteinemia, sarkoidoza, zatrucia).

4) Innymi przyczynami

• Zaburzenia nerwicowe.
• Prezbiastazja.
• Psychogenne.