Zawroty głowy – obwodowe uszkodzenia układu równowagi

Zawroty głowy są, obok bólu głowy oraz bólu odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, jednymi z najczęściej zgłaszanych dolegliwości. Według różnych źródeł, dotyczą około 5-10 % całkowitej populacji, w tym ponad 40% osób powyżej 40 roku życia. Ze względu na różnorodność dolegliwości kryjących się pod szerokim pojęciem zawrotów głowy oraz przyczyn leżących u ich podłoża, stanowią niemałe wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne głównie dla lekarzy rodzinnych, laryngologów i neurologów.

Reklama

Objawy zawrotów głowy

Zawroty głowy są objawem zaburzeń któregokolwiek z elementów układu równowagi, składającego się z układu przedsionkowego, pola korowego w dolnej części zakrętu zaśrodkowego oraz układu móżdżkowego, narządu wzroku i czucia proprioceptywnego. Układ równowagi obejmuje zatem część obwodową (przedsionek i nerw przedsionkowy) oraz ośrodkową (wyżej położone struktury) lub część błędnikowa i pozabłędnikową.

Najczęściej zawroty głowy klasyfikowane na układowe (vertigo) i nieukładowe (dizziness). Pierwsze z wymienionych odnoszą się do subiektywnego wrażenia ruchu własnego ciała lub otoczenia, często odczuwanego jako wirowanie. Znacznie częściej jednak chorzy podają mniej precyzyjne dolegliwości, odpowiadające pojęciu nieukładowych zawrotów głowy. Są to: uczucie braku równowagi, chwiania się, ciemnienia przed oczami, dezorientacji, falowania podłoża, kołysania, omdlewania, pływania, przechylania, pustki w głowie, skręcania, staczania, unoszenia się, wirowania, zamglenia widzenia. Najczęściej, choć nie zawsze, zawroty o typie układowym związane są z zaburzeniami obwodowej części układu równowagi, podczas gdy nieukładowe z częścią ośrodkową.

W zależności od przyczyny leżącej u ich podłoża, zawroty głowy można podzieli na cztery grupy związane z:

1) Obwodowym uszkodzeniem układu przedsionkowego:

Westybulopatia obwodowa (w tym zapalenie błędnika, zapalenie nerwu przedsionkowego, ostra i nawracająca westybulopatia obwodowa).
Łagodne położeniowe zawroty głowy.
Choroba Ménière’a.
Pourazowe zawroty głowy.
Ototoksyczne działanie substancji, m.in. leków.
Inne ogniskowe schorzenia narządu przedsionkowego (miejscowe zakażenia bakteryjne, zwyrodnienie komórek rzęskowych, kamica osklepka, otoskleroza, guzy n. VIII, uszkodzenie naczyniowe).

2) Ośrodkowymi schorzeniami neurologicznymi:

Niedokrwienne uszkodzenie pnia mózgu i móżdżku (udar, TIA).
Choroby demielinizacyjne.
Guzy kąta mostowo-móżdżkowego.
Neuropatie nerwów czaszkowych (uszkodzenie n. VII izolowane lub związane z chorobami układowymi).
Miejscowe, wewnętrzne uszkodzenia pnia mózgu (guzy, malformacje tętniczo-żylne).
Inne zmiany patologiczne w obrębie tylnego dołu czaszki (krwiaki, guzy móżdżku).
Padaczka.
Migrena.
Dziedziczne schorzenia rodzinne (np. zwyrodnienie rdzeniowo-móżdżkowe).

fot. panthermedia

3) Zaburzeniami ogólnoustrojowymi

Leki ( m.in. przeciwdrgawkowe, nasenne, przeciwnadciśnieniowe, przeciwbólowe, uspokajające).
Alkohol.
Stany przedomdleniowe, wahania ciśnienia tętniczego (niedociśnienie ortostatyczne, nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca).
Zaburzenia endokrynologiczne (m.in. cukrzyca, niedoczynność tarczycy).
Choroby naczyń (m.in. miażdżyca, zapalenia tętnic, polekowe).
Choroby zakaźne (infekcje układowe, ale również zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych).
Inne choroby układowe (m.in. hipoglikemia, niedokrwistość, policytemia, dysproteinemia, sarkoidoza, zatrucia).

4) Innymi przyczynami