Urojenia, lęki, objawy psychotyczne – czy zawsze oznaczają chorobę psychiczną?

Spis treści:

1. Choroby neuropsychiatryczne
2. Czym są ciała antyneuronalne?
3. Historia pacjenta
4. Jakie objawy powinny zaniepokoić?

Choroby neuropsychiatryczne

Choroby neurologiczne spowodowane przez reakcję autoimmunologiczną, czyli m.in. produkcję przeciwciał przeciwko układowi nerwowemu, powodują często zaburzenia psychiatryczne. Do rozpoznania tych schorzeń niezbędna jest współpraca psychiatrów oraz neurologów.

Symptomy tzw. neurologicznych zespołów paranowotworowych, a dokładniej limbicznego zapalenia mózgu, mogą być mylone z chorobami psychiatrycznymi, a nawet (w przypadku osób wierzących) z opętaniem.

Podkreślić należy fakt, że przyczyną limbicznego zapalenia mózgu może być nowotwór, który sam w sobie nie daje jeszcze żadnych objawów (np. jajnika, płuc, jąder…). W takich przypadkach u pacjentów objawy neurologiczne lub/i psychiatryczne wyprzedzają objawy choroby pierwotnej. Właściwe i szybkie wykonanie odpowiedniej diagnostyki (m.in. wykrycie we krwi lub/i płynie mózgowo-rdzeniowym przeciwciał antyneuronalnych) jest zatem kluczowe dla zdrowia, a często życia chorego.

Czym są ciała antyneuronalne?

Przeciwciała (immunoglobuliny) to białka stanowiące część układu odpornościowego człowieka. Odgrywają zasadniczą rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego (immunologicznego), ich zadaniem jest identyfikacja i neutralizacja bakterii, wirusów i pasożytów. Dzięki przeciwciałom jesteśmy w stanie zwalczać groźne dla zdrowia infekcje.

Czasami układ immunologiczny błędnie uznaje część naszego organizmu za „intruza” i zaczyna wytwarzać duże ilości przeciwciał, zwanych autoprzeciwciałami. Atakują one nasze narządy i tkanki, co prowadzi do rozwoju choroby autoimmunologicznej.

W zależności od rodzaju przeciwciał wytwarzanych przez organizm, schorzenia mogą dotyczyć konkretnego narządu lub całego organizmu. Przykładowo, gdy przeciwciała atakują stawy - rozwija się reumatoidalne zapalenie stawów. Grupa przeciwciał skierowana przeciwko strukturom układu nerwowego (antyneuronalne) powoduje natomiast schorzenia neurologiczne i/lub psychiatryczne.

Historia pacjenta

Susannah, 24 lata

Nowojorska dziennikarka Susannah Cahalan to osoba, która zdecydowanie najbardziej przyczyniła się do rozpowszechnienia informacji o chorobach związanych z przeciwciałami antyneuronalnymi. Jej książka "Umysł w ogniu" sprzedała się w milionach egzemplarzy i została przetłumaczona na wiele języków (w tym polski). Autorka opisuje w niej krok po kroku swoje doświadczenia wyniesione z walki z chorobą - od momentu wystąpienia pierwszych objawów, przez trudny okres podejmowania nieskutecznych prób leczenia, do czasu postawienia prawidłowej diagnozy i całkowitego powrotu do zdrowia.

Medyczny koszmar dwudziestolatki rozpoczął się w 2009 od inwazji pluskiew, przed którą ostrzegały ówcześnie amerykańskie media. Mimo dokładnego sprawdzenia mieszkania, a nawet zastosowania - wbrew zaleceniom specjalistów - silnego środka chemicznego, Susannah ciągle miała wrażenie, że po jej mieszkaniu grasuje groźne robactwo. Jakby tego było mało zaczęła bezpodstawnie oskarżać swojego chłopaka o zdradę.

Urojenia, lęki, objawy psychotyczne – czy zawsze oznaczają chorobę psychiczną? fot. panthermedia

Zewsząd dopadały ją paranoiczne myśli. W końcu, zmartwieni jej stanem bliscy i koledzy z pracy, zalecili jej by poddała się kompleksowym badaniom. Niestety - zabiegi w szpitalu okazały się bezskuteczne, a lekarze "zdiagnozowali" u Susanny jedynie przemęczenie i rzekome nadużywanie alkoholu (mimo, że piła go tylko sporadycznie). W tym czasie nieleczona choroba zaczęła postępować - do objawów dołączyły napady lęków i psychozy. Więcej światła na tajemniczą dolegliwość rzuciło dopiero, nieco przypadkowo, wykonanie nakłucia lędźwiowego. Lekarze zaczęli podejrzewać u dziennikarki zapalenie mózgu co potwierdziły dodatkowe badania.

U Susanny wykryto przeciwciała przeciwko receptorom NMDA (anty-NMDAr) i tym samym lekarze zyskali już pewność odnośnie choroby Susanny, wyjaśniła się również tajemnica postępującej dezintegrację osobowości. Pacjentka została niezwłocznie poddana immunoterapii i gdy ta okazała się skuteczna - lekarze zezwolili dziennikarce na odbywanie rekonwalescencji we własnym domu. W krótkim czasie Susannah powróciła do zdrowia, a swoją nieprzyjemną przygodę opisała w książce "Umysł w ogniu". Jak sama mówi - "dedykuje ją wszystkim bez diagnozy".

Na podstawie książki Susany Cahalan pt. "Umysł w ogniu", 2013, Wydawnictwo Filia

Jakie objawy powinny zaniepokoić?

Przebieg choroby jest zróżnicowany. U 70% pacjentów limbiczne zapalenie mózgu rozpoczyna się od objawów niespecyficznych: bóle głowy, gorączka, nudności, wymioty, biegunka i objawy ze strony górnych dróg oddechowych. Szybko postępujący charakter choroby sprawia, że po około 2 tygodniach większość pacjentów wymaga ścisłej hospitalizacji neuropsychiatrycznej.
U chorych obserwuje się wówczas: niepokój, bezsenność, strach, urojenia, hiper-religijność, paranoje, zaburzenia mowy i pamięci krótkoterminowej. Inne objawy to zazwyczaj hipertermia, tachykardia, nadmierne wydzielanie śliny, nadciśnienie tętnicze, bradykardia, niedociśnienie, nietrzymanie moczu, zaburzenia erekcji.

U dzieci, pierwsze objawy to zazwyczaj drgawki, stany padaczkowe, dystonia, zaburzenia werbalne lub mutyzm. Dodatkowo obserwuje się zmiany behawioralne, napady złości, nadpobudliwość pobudzenie seksualne oraz przemoc (bicie rodziców, opiekunki) [1,2].

Warto zaznaczyć, że u dzieci z obecnością przeciwciał anty-NMDA mogą występować napady padaczkowe bez innych objawów autoimmunologicznego zapalenia mózgu. Używa się wówczas pojęcia „autoimmunologiczne padaczki”, które związane są z przeciwciałami anty-NMDA lub innymi przeciwciałami przeciwko antygenom powierzchniowym: anty-CASPR2, anty-VGKC. Wykrycie przeciwciał anty-NMDA wymaga dodatkowej diagnostyki w kierunku nowotworu jajnika, gdyż nawet w pediatrii przeciwciała te mogą współistnieć z rozwijającym się procesem nowotworowym [3].

Jeżeli zauważysz u siebie lub swoich bliskich niepokojące objawy, zgłoś się do lekarza jak najszybciej. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pozwala uzyskać nawet całkowite wyleczenie.

Więcej na www.antyneuronalne.pl