Artykuł dla lekarzy prezentuje krótkie podsumowanie objawów i kryteriów diagnostycznych choroby oraz przegląd koncepcji na temat patogenezy tego schorzenia.
Ponadto powyższym warunkom towarzyszą co najmniej 4 z wymienionych poniżej objawów :
-
upośledzenie pamięci i świeżych wydarzeń na podstawie samooceny
-
nieżyt zapalny gardła
-
tkliwe węzły chłonne szyjne lub pachowe
-
bóle mięśni
-
bóle wielostawowe bez obrzęku lub odczynu zapalnego
-
bóle głowy przedtem nie wystepujące
-
sen bez uczucia wyspania się
-
poczucie nieprzemijającego zmęczenia dłużej niż 1 dobę po wysiłku.
Rozpoznanie CFS jest trudne i polega na wykluczeniu na podstawie wywiadu, badania fizykalnego i badań dodatkowych następujących grup schorzeń:
-
chorób nowotworowych lub autoimmunologicznych
-
miejscowych infekcji (np.ropień)
-
przewlekłych lub podostrych schorzeń bakteryjnych (np.borelioza czy gruźlica)
-
chorób związanych z zakażeniem HIV
-
przewlekłych chorób zapalnych (np.sarkoidoza, przewlekłe zapalenie wątroby)
-
chorób nerwowo-mięśniowych (np. SM, miastenia)
-
zaburzeń endokrynologicznych (np.choroba Cushinga, niedoczynność tarczycy, cukrzyca)
-
przewlekłych chorób psychicznych (przyjęto nie zaliczać CFS do zaburzeń psychicznych, ale ze względu na podobieństwo zwłaszcza do depresji jest on przedmiotem zainteresowania lekarzy psychiatrów)
-
objawów ubocznych przewlekłego stosowania leków lub narażenia na środki toksyczne.
Leczenie zespołu przewlekłego zmęczenia nie jest ustalone i ze względu na niejasną etiologię schorzenia ma charakter objawowy. Podejmowano próby podawania leków przeciwdepresyjnych, sterydów czy inhibitorów jednej z cytokin prozapalnych. Uzyskiwane rezultaty były mało lub tylko częściowo skuteczne. Podkreśla się rolę podaży witamin i minerałów (kwas foliowy, wit.B12, magnez, cynk, L-karnityna, koenzym Q10) oraz niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych w łagodzeniu objawów CFS. W literaturze podaje się także, że korzystne mogą być niektóre rodzaje ćwiczeń fizycznych i psychoterapii.
BIBLIOGRAFIA:
-
Bernard Sophie „Zespół przewlekłego zmęczenia. Objawy, leczenie, profilaktyka” Wyd. Bauer-Weltbild Media 2006
-
Zbigniew Rudkowski „Choroby zakaźne i pasożytnicze u dzieci” PZWL, Warszawa, 2001
-
Ewa Bałkowiec-Iskra, Maciej Niewada „Zespół przewlekłego zmęczenia - postępy leczenia” Przeg.Lek, 2002,5,7,16-22