Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex/SM) jest procesem o bardzo złożonym mechanizmie. Wymienia się trzy podstawowe teorie tłumaczące powstawanie SM. Kluczowym wydaje się szczegółowe poznanie przyczyny powstawania SM oraz roli wszelkich czynników, które mogą się do tego przyczynić.
Teorie powstawania choroby
W chwili obecnej dominują trzy teorie tłumaczące powstawanie stwardnienia rozsianego:
- wirusowa, w której czynnikiem rozpoczynającym chorobę jest infekcja jakimś wirusem,
- immunologiczna, wiązana z silną aktywacją komórek układu immunologicznego
- wirusowo-immunologiczna, w której znaczącą rolę odgrywa czynnik wirusowy stanowi natomiast dalszy proces chorobowy ma charakter immunologiczny.
W proces powstawania SM zaangażowanych jest wiele komórek układu immunologicznego (odpornościowego) a co ważne dochodzi do uszkodzenia bariery krew- mózg (BBB).
Wykazano, iż wiele różnych czynników wpływa na rozwój tego schorzenia, ale wśród najważniejszych wymieniane są:
- genetyczna predyspozycja,
- czynniki środowiskowe,
- infekcje
- zjawiska o charakterze autoagresji
- palenie tytoniu
- długotrwały stres
- i inne
Czynniki środowiskowe
Czynniki środowiskowe mają duży udział w patogenezie SM. Wśród tych czynników wymienia się m.in.: klimat, rodzaj diety, obecność patogenów, toksyn i inne. Do krajów o najwyższej zachorowalności na SM należy Europa Zachodnia, Ameryka Północna oraz kraje skandynawskie. Kraje z niskim ryzykiem zachorowania to kraje półwyspu arabskiego, Azji i kontynentalnej części Ameryki Południowej.
Wykazano, iż bardzo ważny wpływ na rozwój SM ma niedoboru witaminy D. W pacjentów z SM stwierdza się wyraźnie niski poziom witaminy D w surowicy. Jest to szczególnie widoczne u pacjentów z bardzo dużą wrażliwością na zbyt wysokie temperatury. Na podstawie poczynionych obserwacji oznaczenie poziomu witaminy D w surowicy u pacjentów z SM powinno być obowiązkowe podobnie jak uzupełnianie jej niedoboru w tej grupie chorych. Promienie UVB są konieczne w procesie wytwarzania witaminy D w organizmie i jak wykazano mają bardzo korzystny wpływ na układ odpornościowy.
fot. ojoimages
Wirusy
Kolejną teorią wyjaśniającą zachorowanie na SM jest tzw. teoria infekcyjna (wirusowa/ bakteryjna). Mówi ona o tym, iż różnego rodzaju bakterie bądź wirusy mogą powodować SM. Wśród tych patogenów należy wymienić m. in.: wirus Epsteina-Barr (EBV), cytomegalii (CMV), odry, ludzki wirus opryszczki 6 (HHV-6), wirus ludzkiego niedoboru odporności (HIV), mikoplazma, pałeczka Campylobacter jejuni oraz wirus opryszczki (odmiana wirusa typu I, II i V).