Bóle głowy należą do powszechnych dolegliwości człowieka. Ze względu na krótkotrwały charakter, zwykle nie są powodem konsultacji lekarskiej. Problem pojawia się wówczas gdy stają się silne, przewlekłe i/lub nawracające. W poniższym artykule przedstawiono charakterystykę wybranych bólów głowy.
Diagnostyka
Typowy wywiad, ujemny wynik badania fizykalnego, w tym neurologicznego (z badaniem dna oka), skuteczność agonistów receptora serotoninergicznego, dodatni wywiad rodzinny są wystarczające do rozpoznania migreny.
Z odchyleń od normy, wymienić należy wynik eeg u ok. 40% chorych na migrenę, gdzie rejestruje się zmiany nieco przypominające padaczkę. W MRI głowy u ok. 12-46% pacjentów obecne są w istocie białej mózgu pojedyncze ogniska hyperintensywne. W badaniu dopplerowskim często stwierdza się hiperkinetyczne krążenie mózgowe oraz dodatni wynik testu hiperwentylacyjnego ( spadek prędkości przepływu o ok. 40%)
Reasumując: rozpoznanie opiera się głównie na wywiadzie, wyniku badania lekarskiego, braku odchyleń od normy w podstawowych badaniach laboratoryjnych (wykonywane w celu ewentualnego wykrycia ukrytych poważnych stanów chorobowych).
Wskazania do badań obrazowych w migrenie:
- zmiany ogniskowe w badaniu neurologicznym lub zapisie EEG
- migrena z aurą inną niż mroczek migoczący
- zmiana wzorca bólowego
- współistnienie padaczki
- napady zawsze po tej samej stronie
- nieskuteczne leczenie
Ból głowy o typie napięciowym
Bóle głowy o typie napięciowym rozpoczynają się w wieku 25-30 lat, częściej dotyczą kobiet. Wyróżniono epizodyczną (poniżej 15 dni bólowych w miesiącu) i przewlekłą (powyżej 15 dni) ich postać. Uważa się, że przyczyną są reakcje emocjonalne.
Bóle głowy, miernie nasilone, mogą pojawić się o każdej porze dnia, niekiedy w godzinach porannych stopniowo narastając. Zlokalizowane są zazwyczaj obustronnie w okolicach skroniowych, czołowych lub dotyczyć mogą całej głowy. Bóle utrzymują się od kilku godzin do kilku dni, mają charakter uciskający.
U pacjentów z tym typem bólu głowy stwierdza się wahania nastroju, wzmożoną potliwość, tachykardię, hiperwentylację z uczuciem duszności. Kaszel nasila ból głowy. Przebieg choroby jest zmienny- u części chorych bóle mijają po kilku miesiącach lub latach, u innych początkowo sporadyczna ich postać może ulec progresji.
O uciążliwości schorzenia bardziej decyduje czas trwania objawów, ich nawroty aniżeli nasilenie bólu. U części chorych (30-80%) w badaniu mięśni czepca, karku i przykręgosłupowych w odcinku szyjnym stwierdza się wzmożone napięcie i trudności z rozluźnieniem.
fot. panthermedia
Klasterowe bóle głowy
Klasterowe bóle głowy są rzadsze od opisanych wyżej. Pojawiają się między 21-31 r.ż., częściej dotyczą mężczyzn. Istotę choroby stanowią jednostronne pulsujące bóle, zlokalizowane w okolicy oczodołu, którym towarzyszą objawy autonomiczne pod postacią obrzęku powiek, łzawienia, objawu Hornera, przekrwienia spojówek, wycieku z nosa.
Natężenie bólu jest znaczne, czas trwania od kilkunastu minut do 3 godzin. Okres napadów, zwany klasterem, zdarza się 1-2 razy w roku, trwa od kilku dni, tygodni do wielu miesięcy. Pomiędzy rzutami występuje okres remisji ( kilka tygodni do kilku lat).
Bóle głowy dotyczą z reguły tej samej strony, za czynniki prowokujące uważa się stres, alkohol (czynnik prowokujący tylko w okresie klasteru), nitraty, pory roku (wiosna, jesień).
Podstawowy element prawidłowego rozpoznania stanowi dobra znajomość obrazu klinicznego i rozważanie jej możliwości w napadowych bólach głowy, zwłaszcza u mężczyzn.
Przewlekła napadowa hemikrania do pewnego stopnia przypomina klasterowe bóle głowy z dwoma wyjątkami- dotyczy w większości kobiet oraz bóle ustępują po przyjęciu indometacyny. Ataki bólu trwają 2-45 minut, pojawiają się z częstością 5-40 dziennie.
Diagnostykę ułatwia fakt dobrej odpowiedzi na indometacynę.
Inne pierwotne bóle głowy
Inne pierwotne bóle głowy swoją główną charakterystykę mają zawartą w nazwie: bóle głowy po zjedzeniu lodów, łagodny kaszlowy ból głowy, łagodny wysiłkowy ból głowy, spacerowy ból głowy czy łagodny ból głowy po gorącej kąpieli. Ostry koitalny ból głowy (podczas narastania pobudzenia seksualnego, w trakcie lub po stosunku płciowym) wymaga różnicowania z krwotokiem podpajęczym. W pierwotnych bólach głowy, przewlekłych i nawracających, wywiad kliniczny naprowadza na właściwe rozpoznanie, a badanie fizykalne i w niektórych przypadkach odpowiednio dobrane badania laboratoryjne na ogół łatwo je potwierdzają.
