Artykuł porusza problem niepłynności mowy jakim jest jąkanie. Autorka wskazuje najczęstsze przyczyny jąkania oraz elementy diagnostyki różnicowej, która powinna zostać przeprowadzona u pacjenta zgłaszającego się z tym problemem do lekarza.
Na reakcje fizjologiczne towarzyszące niepłynności mówienia najczęściej zwracają uwagę lekarze. Reakcje te zlokalizowane są najczęściej w układzie oddechowym. Towarzyszą im współruchy w różnych częściach ciała.
Do typowych zaburzeń oddechowych, artykulacyjnych i fonacyjnych zaliczamy:
- dominację oddychania nosowego podczas mówienia
- dominację segmentu piersiowego nad brzusznym
- oddychanie asymetryczne, kiedy jedna strona przepony pracuje w innym tempie niż druga
- zwiększoną ilość oddechów na minutę
- skrócenie fazy wydechu przez kolejny wdech
- brak koordynacji pomiędzy ruchami oddechowymi a ruchami klatki piersiowej
- zaciskanie strun głosowych
- gwałtowne ruchy krtani ku górze i ku dołowi oraz całej krtani ku przodowi
- wydłużenie czasu reakcji głosowej
- dysfonię
- skurcze mięśni języka, podniebienia oraz warg, tzw. klonus lub tonus
Ważne objawy neurowegetatywne towarzyszące jąkaniu to odwracanie lub wysuwanie głowy, marszczenie czoła lub podnoszenie brwi, drganie policzka, nozdrzy, warg, języka, podbródka, napinanie mięśni szyi, zbędne ruchy torsu, kołysanie się, tupanie. Reakcje te nie mają nic wspólnego z tikami, należy bowiem pamiętać przy rozpoznawaniu o objawie dominującym.
Jąkanie jest samoistnym zaburzeniem płynności mowy, obok mowy bezładnej i rozwojowej niepłynności mowy. Prócz tego występują zaburzenia niesamoistne, takie jak afazja, dyzartria, a także zaburzenia mowy w przebiegu padaczki czy schizofrenii. Podstawowym objawem jąkania dysfatycznego (w afazjach) są perseweracje i pauzy. Podstawowym objawem w jąkaniu dysartykulacyjnym jest przedłużanie i powtarzanie głosek oraz zaburzenia tempa mówienia. W chorobach psychicznych podstawową cechą jest wzmożona mowa, neologizmy, perseweracje, echolalie.
fot. pantherstock
W trakcie diagnostyki należy przeprowadzić pełną diagnozę neurologiczną, skorzystać z konsultacji logopedy, psychologa, laryngologa oraz pulmonologa. W trakcie różnicowania należy wykluczyć wszelkie zaburzenia płynności mowy niesamoistne.